Badanie metodą rezonansu magnetycznego (RM), pomimo swego kosztownego charakteru i niekiedy budzącego lęk aspektu, stanowi nieocenione narzędzie do diagnozowania różnych problemów zdrowotnych. Wiedza na temat tego badania jest kluczowa dla każdego pacjenta, aby świadomie podejmować decyzje dotyczące jego wykorzystania. Rozwój technologii sprawia, że dostępność rezonansu magnetycznego staje się coraz większa, co z pewnością przyczyni się do poprawy wczesnego wykrywania poważnych schorzeń.
Początki tej przełomowej metody diagnostycznej sięgają lat 30-tych XX wieku, kiedy to odkryto jądrowy rezonans magnetyczny. Jednak dopiero po upływie czterech dekad udało się znaleźć praktyczne zastosowanie tej techniki w medycynie. Za twórców tej innowacyjnej metody uważani są chemik Paul Lauterbur oraz fizyk Peter Mansfield, którzy za swoje osiągnięcia otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny w 2003 roku. To właśnie Lauterbur dowiódł w latach 70-tych, że rezonans magnetyczny może generować obrazy, natomiast Mansfield opracował procesy matematyczne, dzięki którym możliwe stało się praktyczne wykorzystanie tej metody.
Pierwsze komercyjne urządzenia do rezonansu magnetycznego pojawiły się na rynku w latach 80-tych. Obecnie, w Japonii na milion mieszkańców przypada 55 aparatów RM, w USA – 40, a w Polsce – 9. Co roku w Stanach Zjednoczonych wykonuje się około 40 milionów badań rezonansem magnetycznym, co pokazuje, że jest to coraz bardziej powszechne narzędzie diagnostyczne.
W działaniu rezonansu magnetycznego wykorzystywane są potężne magnesy, fale radiowe oraz komputer. W skrócie, magnesy generują silne pole magnetyczne, które wpływa na protony w atomach naszego ciała. Gdy przez pacjenta przechodzą fale radiowe, protony zmieniają swoje ułożenie i próbują uciec od działania pola magnetycznego. Wykrywanie energii wydzielanej przez protony wracające do pierwotnego stanu pozwala na określenie rodzaju i lokalizacji tkanki. Efektem końcowym jest seria obrazów przedstawiających poszczególne „plastry” ciała.
W przeciwieństwie do tomografii komputerowej i badań rentgenowskich, rezonans magnetyczny nie wykorzystuje promieniowania jonizującego X. Jednakże generowane pole magnetyczne jest na tyle silne, że oddziaływa na przedmioty z żelaza i stali, nawet te znajdujące się poza zasięgiem urządzenia, potrafiąc przemieszczać np. krzesła.
Rezonans magnetyczny jest często wykorzystywany w diagnostyce struktur tkanek miękkich oraz nieskostniałych części ciała, co sprawia, że stanowi cenne narzędzie do badania mózgu, rdzenia kręgowego czy ścięgien i mięśni. W diagnozowaniu stanu dysków kręgosłupa, uszkodzeń stawów czy struktury piersi, jajników, wątroby, nerek i prostaty jest po prostu niezastąpiony.